Er is niks mis met je: vastgelopen is niet kapot
Voor de zorgverzekering is het nodig dat ik labeltjes plak: iemand heeft dan bijvoorbeeld een depressieve stoornis, een angststoornis of een somatoforme stoornis. Ik heb mij altijd gestoord aan dat woordje stoornis. Alsof je gestoord bent. Het impliceert dat er iets mis is met je dat gerepareerd moet worden. Het komt vaak voor dat cliënten (en zelfs soms therapeuten) hiervan overtuigd zijn. Er ontstaat dan een probleem op een probleem: je voelt je al depressief en je hebt het idee dat dit afwijkend is. Maar niks is minder waar: je bent vastgelopen, maar niet kapot.
Deze visie op klachten staat centraal in acceptance commitment therapie (ACT). Vanuit dit perspectief is geen enkele gedachte of gevoel van zichzelf problematisch, disfunctioneel of pathologisch. Dit staat haaks op sommige andere modellen in de psychologie. Hierbij worden lastige gedachten of gevoelens gezien als kapotte onderdelen van de machine die gerepareerd moeten worden. ACT ziet het anders. Niet de inhoud van de gedachten en gevoelens waar je last van hebt, staat centraal, maar de manier hoe je daarmee omgaat. In de therapiekamer (en ook dikwijls in mijn eigen hoofd ;-)) zie ik vaak dat mensen geneigd zijn om te strijden tegen lastige gevoelens en gedachten. Maar psychisch vastlopen komt juist door deze strijd, niet door de gevoelens en gedachten zelf. Het voelt misschien niet heel intuïtief, maar psychische “stoornissen” ontstaan niet door de gedachten en gevoelens zelf, maar hoe je daarmee omgaat.
Probeer maar eens nu heel hard je best te doen om niet aan een potje pindakaas denken. Ban alle gedachten aan pindakaas uit je geest. Lukt dat al? Nee, je denkt natuurlijk alleen nog maar meer aan pindakaas. Terwijl je voor deze opdracht daar waarschijnlijk helemaal niet aan dacht. Oftewel: de strijd tegen gevoelens en gedachten zorgen ervoor dat diezelfde gevoelens en gedachten opeens SUPER BELANGRIJK worden in je leven. En wat doen de meeste mensen dan? Denken dat er echt iets mis is met zichzelf, want ze krijgen geen grip op hun eigen geest. Dit leidt vervolgens tot meer van hetzelfde: meer strijd en meer vastlopen.
Dit realiseren vormt het startpunt van ACT. Hiermee kun je op weg gaan om een andere kijk op je innerlijke wereld te krijgen waardoor je niet meer vastloopt en je leven kunt laten leiden door wat je aan het hart ligt in plaats van waar je vanaf wilt.
